معرفی آئین اسب چوبی سبزوار اولین اثر ثبتی در میراث معنوی خراسان رضوی

 آئین اسب چوبی که همراه با آواهای محلی برگزار می شود یکی از مراسم آئینی مرسوم در سبزوار است که قدمتی بیش از هزار سال دارد این آئین همزمان با ایام دهه مبارک فجر 1388 به عنوان اولین اثر در ردیف میراث معنوی استان...

---

به تعداد بازيکنان روى يک خط مستقيم و با فاصله‌اى مساوى چاله‌هاى کوچکى به قطر دو سانتيمتر و عمق ۲ - ۵/۲ سانتيمتر روى زمين حفر مى‌کنند. نفر اول بازي، تیشله خود را لب چاله  اول مى‌نشاند (در لهجه محلى شوند مى‌گويند). سپس نقطه‌اى را در امتداد چاله‌ها با فاصله  دو خانه به‌عنوان نقطه  شروع بازى تعيين مى‌کنند. بازيکنان به‌ترتيب از نقطه  شروع تیشله‌هاى خود را به‌طرف چاله‌ها مى‌زنند. در اينجا توافق مى‌کنند: لوکلى موکلى از سيخ تا سوزه قبوله (از سيخ تا سوزن قبول است ). در اينجا چندين وضع پيش مى‌آيد: يکى اينکه بازيکنى که تیشله را زده است تیشله‌اش به لبه  چاله برمى‌خورد و برمى‌گردد (لوکلي) که در اين حالت دوباره بايد آن را بزند. ديگر اينکه تیشله به خانه برود يا به تیشله  بازيکن ديگر برخورد کند ( تير بزند) در اين‌صورت نيازى به تکرار بازى نيست . شکل ديگر تیشله به لبه چاله بخورد و به‌طرف چپ يا راست منحرف شود (موکلي) که در اين‌صورت بازيکن مجدداً بايد تیشله را بزند . هربار که تیشله بازيکنى به تیشله يکى ديگر از بازيکنان بخورد يک امتياز مى‌گيرد. گاهى بازى بر سر پول انجام مى‌شود. (به ازاء هر تير مبلغى از قبل تعيين مى‌کنند). وقتى اين بازى دو نفره انجام مى‌شود، گرفتن سه خانه برابر با يک تير به‌حساب مى‌آيد. در اين‌صورت وقتى هر چهارخانه گرفته شود بازى تمام مى‌شود .

-----

-----

-----

-----

-----

برای دیدن عکس های بیشتر بر روی ادامه مطلب کلیک کنید.

در ابتدا افراد به دو دسته مساوي تقسيم مي شوند. هر دسته داراي يك سردسته و يك نماينده مي باشد. براي هر نفر در هر گروه يك هم پل در گروه ديگر مشخص كرده.دو دسته ، هر كدام پشت يك ديوار به صف و نوبت مي ايستاند . و نماينده هر گروه براي نظارت در محل گروه ديگر  قرار  مي گيرد.

سردسته يك گروه(گرويه يك ) مي گويد :  هوپن هوپنك .       

سردسته گروه مقابل( گروه دو ) : لبيك

سردسته گروه يك : پل  ..... ( اسم يك نفر از گروه مقابل )

سردسته گروه دو مي بايست رديف پل نفري كه اسمش  گفته شده را اعلام نمايد .

اگر رديف اعلام شده درست باشد. نماينده گروه دو ( كه در محل گروه يك ايستاده است ) ميگويد : هر دگنك ، سپس گروه دو به گروه يك حمله كرده و سوار بر افراد گروه يك شده و كولي از افراد مي گيرند.

اگر رديف اعلام شده اشتباه باشد نوبت گروه مقابل مي شود و مراحل بازي تكرار مي شود تا يك گروه نوبت را صحيح بگويد.

ابتدا افراد شركت كننده در بازي به دو گروه مساوي تقسيم مي شوند . هر دسته داراي يك سردسته مي باشد . بوسيله گل يا پوچ گروه بازنده انتخاب مي شود . گروه بازنده  مي بايست در مكاني نشسته و گروه ديگر در سطح روستا قايم شود ( بصورت گروهي ) . بعد از مدت زماني ( حدود ده دقيقه ) دو سر دسته به اتفاق هم دنبال گروهي كه قايم شده اند مي گردند. مي بايست سر گروه بازنده گروه ديگر را پيدا كند تا آن گروه بازنده شده  و جاهاي دو گروه عوض شود . سر دسته گروهي كه قايم شده اند با داد زدن و اعلام موقعيت مكاني كه هستند گروه خود را هدايت مي نمايد تا گروه جابجا شده ( در سطح روستا ) و سر گروه بازنده گروه را پيدا نكند. گروهي كه قايم شده اند به سمت گروه بازنده كه نشسته اند رفته ( در صورت عدم پيدا شدن توسط سر گروه بازنده ها ) و زماني كه به گروه بازنده رسيده به انها حمله كرده و شروع به زدن گروه بازنده مي نمايند .

گروه بازنده با حمله گروه ديگر شروع به داد زدن و سردسته خود را با جمله ذيل خبر دار مي نمايند.

آقا ملا داد                                                              داد بي داد

زمانيكه سردسته  گروه بازنده مي رسد كتك زدن گروه بازنده تمام مي شود . بازي دوباره به همين روش ادامه پيدا مي كند تا زمانيكه سردسته گروه بازنده مكان گروه قايم شده را پيدا كند تا جاي دو گروه عوض شود.